درباره تعداد دقیق نیروهای نظامی آمریکا در سوریه اطلاعات متناقضی وجود دارد. ازآنجاییکه تعداد این نیروها در ماههای گذشته کاهش یافته، بنابراین نباید بیشتر از 900 نفر در سوریه باقی مانده باشند که عمده آنها نیز در پایگاههای مختلف در استانهای الحسکه، دیرالزور و الرقه که سرشار از منابع انرژی است، مستقر شده و در کنار فعالیتهای نظامی، اقدام به قاچاق نفت میکنند.
سه استان مذکور تحت کنترل نیروهای دموکراتیک کُرد سوریه موسوم به «قسد» میباشند که تحت حمایت و پشتیبانی سیاسی، اطلاعاتی و لجستیکی آمریکا قرار دارند. در هفتههای اخیر، اتفاقاتی در الحسکه رخ داد که میتواند پیامدهای مهمی در روند تحولات میدانی و سیاسی سوریه و حتی منطقه در پی داشته باشد.
روز جمعه، اول بهمن ماه عناصر باقیمانده داعش در سوریه طی یک حمله ناگهانی به زندان «الصناعه» در محله «غوریان» یورش بردند. بر اثر این حمله حدود 3500 و بنا بر آمار دیگری 5 هزار داعشی از زندان فرار کردهاند. نزدیک به 6 هزار داعشی از ۵۴ کشور جهان از جمله سران داعش در زندان الصناعه نگهداری میشدند که پس از فرار درحال حرکت به سمت اردوگاه مخوف «الهول» هستند. الهول که در نزدیکی مرز عراق قرار دارد، بزرگترین اردوگاه داعش در سوریه و عراق بهشمار میرود که ورود عناصر مسلح داعش به آنجا میتواند به فعال شدن بیشازپیش هستههای خاموش داعش در سوریه و عراق منجر شود.
حمله به غوریان که بزرگترین عملیات داعش در چند سال اخیر در سوریه محسوب میشود، باعث آغاز دور جدیدی از درگیریها میان عناصر بازمانده این گروه تروریستی با نیروهای قسد در این منطقه شده است. قسد سالهاست که تحت حمایت آمریکا قرار دارد و همکاریهای گستردهای در حوزههای اطلاعاتی و عملیاتی میان آنها وجود دارد.
با اینکه «قسد» وانمود میکند با همکاری آمریکا و حملات هوایی جنگندههای آمریکایی این منطقه را تحت کنترل خود دارد و از گسترش بحران و ناامنی جلوگیری کرده است، اما بررسی واقعیات موجود، خلاف این ادعاها را نشان میدهد، چرا که مناطق مذبور در یک حالت کاملاً جنگی و ملتهب قرار دارند. ضمن آنکه آمریکا یکی از بازیگران اصلی تحولات داخلی سوریه است؛ لذا بسیار بعید است که اتفاقی در سوریه بیفتد و آمریکا به هر نحوی در آن نقش نداشته باشد. همچنانکه اطلاعات و گزارههای قابل اتکایی وجود دارد که نشان میدهد، آمریکا در رخدادهای اخیر شمال شرق سوریه نقش دارد. برخی از این گزارهها عبارتند از:
یک؛ زندان الصناعه به صورت مشترک توسط نیروهای دموکراتیک سوریه و آمریکا اداره میشود. در پشت پرده فرار حدود 5 هزار داعشی از زندانی که توسط نیروهای آمریکایی و قسد اداره میشد، اهداف سوئی وجود دارد که نمیشود آنها را نادیده گرفت.
دو؛ مقر نگهداری تروریستهای داعش در غوریان درست در نقطهای است که در اطراف آن، دهها پایگاه نظامی متعلق به نیروهای آمریکایی و نیروهای دموکراتیک کرد وجود دارد. به عنوان مثال، یکی از مقرهای مهم آمریکا در 500 متری این زندان است!
سه؛ فیلمهایی از دوربینهای مدار بسته زندان منتشر شده است که نشان میدهد، هیچگونه مقاومت جدی در مقابل یورش عناصر داعش به زندان و فرار زندانیان داعش وجود ندارد.
چهار؛ اخباری به گوش میرسد که آمریکا بعد از انجام حملات هوایی، مذاکراتی با نیروهای داعش که زندان الصناعه را تصرف کرده و اکنون در محلههای اطراف آن حضور دارند، انجام داده است!
پنج؛ همزمانی رخدادهای شمال شرق سوریه با تحرکات داعش علیه نیروهای امنیتی در برخی مناطق عراق از جمله استان دیالی و نینوا نیز گزاره دیگری است که موجب تقویت دیدگاهها درباره نقش آمریکا شده است.
اما اینکه آمریکا از نقشآفرینی در اتفاقات شمال شرق سوریه چه اهداف و نیاتی را دنبال میکند، نباید با افزایش فشارهای داخلی و منطقهای در عراق و حتی سوریه برای خروج نیروها و برچیدن پایگاههای نظامی آمریکایی در این دو کشور بیارتباط باشد.
فرار تروریستهای داعشی از زندان الصناعه و پراکنده شدن آنها در مناطقی که با عراق خط مرزی دارند، برنامهای از سوی آمریکا برای ایجاد درگیری در چند کشور عربی و غیرعربی در بحبوحه تنشهای بینالمللی از شرق اروپا یعنی اوکراین تا غربآسیا است.
از نظر کاخ سفید، در شرایطی که فشار شدیدی در بین احزاب و جریانهای سیاسی اعم از شیعی، سنی و دولت عراق برای تعطیلی کامل مراکز حضور نظامی آمریکا در این کشور وجود دارد، گسترش بحران و ناامنی در عراق و سوریه، بستر مناسبی برای ادامه حضور نظامی آمریکا است.
گسترش درگیریها در سوریه برای روسیه که در این کشور جای پای محکمی برای خود ایجاد کرده است، در میانه تنش با آمریکا بر سر اوکراین، چالشی سخت است که میتواند تا حدودی توجه و توان مسکو را از شرق اروپا متوجه سوریه سازد؛ موضوعی که برای آمریکاییها یک فرصت مغتنم برای محدود کردن میدان بازی روسیه در اوکراین است.
آمریکا از طریق این اقدامات به دنبال ایجاد یک تهدید امنیتی جدید برای جمهوری اسلامی ایران و در نتیجه تشدید فشارها است. علاوه بر اینها، اتفاقات شمال شرق الحسکه فرصتی برای کردهای تحت حمایت آمریکاست تا حوزه جدیدی برای پیشبرد و گسترش عرصه منافع سیاسی و امنیتی خود در منطقه رقم بزنند.
با اینکه نیروهای دموکراتیک کُرد سوریه حتی با صدور بیانیه تلاش کردند حوادث زندان غوریان را به ترکیه و اهداف و منافعی که این کشور در سوریه دارد، نسبت دهند، اما این اتهام نمیتواند چندان با واقعیت صحنه منطبق باشد. آمریکا مهمترین بازیگری است که از اتفاقات شمال شرق سوریه نفع میبرد و این حوادث نیز یکی از قطعات مهم پازل و بازی جدیدی است که آمریکاییها به منظور پیشبرد حداکثری منافع امنیتی، اقتصادی، سیاسی و نظامی خود در منطقه طراحی کردهاند.