برنامه ریزی سفر ولیعهد سعودی برای یک گشت دیپلماتیک در منطقه اعلام شده و قرار است ترکیه نیز یکی از مقاصد سفر چند روزه او باشد. ولیعهد سعودی، در یک گشت منطقه ای، علاوه بر ترکیه، به کشورهای دیگری سفر می کند که هر کدام از آنها برای منافع ملی آنکارا، معنای خاصی دارد.
رسانه های ترکیه به نقل از رویترز اعلام کرده اند که در ماه آتی میلادی، محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی، به ترکیه، یونان، قبرس، مصر و اردن سفر می کند. توجه به همین چند اسم ساده، نشان می دهد که بن سلمان به هیچ وجه در برابر ترکیه در موقعیت تعارف و رودربایستی قرار نگرفته و اتفاقاً به شکلی عمل می کند که گویی توجه و اعتنای چندانی به حساسیت های ترکیه ندارد.
روزنامه ملی گرای ینی بیرلیک به این اشاره کرده که بن سلمان در سفر به چند کشور منطقه، قصد دارد در مورد موضوعات مهمی همچون امنیت انرژی، ارتقای همکاری های تجاری و مشکلات جهان، با رهبران منطقه گفتگو کند.
روزنامه ینی شفق از تریبون های مهم حزب عدالت و توسعه که همواره رویکردی بسیار تند در قبال بن سلمان و آل نهیان داشته، حالا به خاطر مشکلات اقتصادی دولت اردوغان، سر در لاک خود فرو برده و در گزارشی هم که در مورد سفر بن سلمان به ترکیه منتشر کرده، ادبیاتی به کار برده که کوچک ترین نشانه ای از کنایه و موضع گیری در آن دیده نمی شود.
ظاهراً قلم به دست های اخوانی دوآتشه این روزنامه، از سرنوشت نماینده ارشد حزب حاکم در هیات رئیسه پارلمان درس لازم را گرفته اند. آنها به خاطر دارند که همین یک هفته پیش بود که نماینده معتمد اردوغان در هیات رئیسه پارلمان، تنها به خاطر این که چند جمله انتقادی در مورد امارات متحده عربی بر زبان آورده بود، برکنار شد.
علاوه بر این، خبر رسید که در شورای سیاست گذاری حزب عدالت و توسعه، اردوغان به تندی به نماینده مزبور تاخته و اعلام کرده که کسی حق ندارد تلاش های دولت، برای تکمیل روند عادی سازی روابط با امارات و کشورهای دیگر را به چالش بکشد.
حساسیت های ترکیه به لیست مقاصد گشت منطقه ای ولیعهد
روابط اردن و عربستان سعودی همواره از موقعیت ویژه ای در جهان عرب برخوردار بوده و سفر بن سلمان به اردن، اتفاق غریبی نیست و قاعدتاً نباید برای ترکیه، حساسیت برانگیز باشد. اما بیان نگرش ترکیه به این تصمیم بن سلمان، ارتباط مستقیمی با فاکتورهای زیر دارد:
1.شرایط دشوار ناشی از بحران اقتصادی در ترکیه، کاری کرد که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور این کشور و رهبر حزب عدالت و توسعه، در موقعیت سختی قرار بگیرد و با وجود ادعاهای فراوانی که در مورد ضرورت عمل کردن به عدالت و خونخواهی جمال خاشقجی بیان کرده بود، دست به یک ریسک و خودزنی مهم بزند و نه تنها به پیگیری قضائی این قتل دهشتناک خاتمه داده شود، بلکه پرونده نیز برای ولیعهد فرستاده شود! یعنی همان فردی که تمام پیکان های آمریت قتل به سوی او نشانه رفته بود و اردوغان نیز به زعم خود، او را در گوشه رینگ قرار داده بود.
در چنین شرایطی، انتظار می رفت به پاس این تلاش بی نظیر اردوغان، سفر ولیعهد سعودی به ترکیه، اولاً در چهارچوب یک گشت منطقه ای نباشد و دوم این که مقدمه ای برای امضای قراردادهای بزرگ باشد که در موازنات داخلی ترکیه، باری از دوش حزب عدالت و توسعه بردارد.
2.تلاش های ترکیه برای عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی و مصر، ارتباط مستقیمی با اهداف تیم اردوغان در شرق مدیترانه دارد. از آنجایی که اردن و مصر، دو کشور عربی مهم در ماجرای محروم نگه داشتن ترکیه از عضویت در «مجمع گازی شرق مدیترانه» بودند، سفر بن سلمان به این دو کشور، نشان دهنده این است که سران عربستان سعودی، تمایل دارند ترکیه را در هول و ولا نگه دارند و به گونه ای عمل کنند که گویی شمشیر داموکلس رقابت منطقه ای را در دست دارند و می خواهند با استفاده از کارت قیمومیت مصر و اردن، پیام های خاصی به آنکارا ارسال کنند و نشان دهند که در این وادی، از امکان و ظرفیت مداخله و اعمال فشار، برخوردارند.
3.ولیعهد سعودی یا به قول روزنامه های ترکیه «پرنس بن سلمان»، علاوه بر ترکیه، اردن و مصر، به یونان و قبرس نیز سفر می کند. یعنی همان دو کشوری که در کنار اردن، مصر و اسرائیل، معتقد بودند که مجمع گازی شرق مدیترانه، جایی برای حضور ترکیه نیست.
4.تا همین چند سال پیش، کسی نمی توانست باور کند که عربستان سعودی، به جای فعالیت در حوالی خلیج فارس و خلیج عدن، سر از مدیترانه دربیاورد و با یونان، رزمایش مشترک برگزار کند! اما این اتفاق افتاد و درست در همان دورانی که آنکارا، به خاطر پرونده خاشقجی، بن سلمان را تحت فشار قرار داده بود، او بارها نیروهای نظامی تحت امر خود را برای برگزاری رزمایش به یونان فرستاد و در همین حال، با دولت اروپایی قبرس نیز وارد فعالیت های سیاسی و اقتصادی شد تا نشان دهد که می تواند در مدیترانه، عرصه را بر ترکیه تنگ کند.
با تحلیل اجمالی موارد بالا، می توان به این نتیجه گیری نهایی رسید که محمد بن سلمان در مواجهه با ترکیه، از موضع بالا برخورد می کند و خود را در شرایطی نمی بیند که بدون دلیل و بهانه، امتیاز خاصی در اختیار اردوغان قرار دهد.
در پایان باید گفت، اختلاف نظر سیاسی بنیادین بین عربستان سعودی و امارات از یک سو و ترکیه و قطر از سوی دیگر، مبانی و دلایل عمیقی دارد و گفتمان سیاسی مورد نظر حزب عدالت و توسعه در پرونده های منطقه ای مهمی همچون سوریه و لیبی، فاصله عمیقی با اهداف عربستان سعودی و شرکایش دارد. در نتیجه بعید است که دست کم تا زمان روشن شدن نتایج انتخابات 2023 میلادی ترکیه، روابط بین ریاض و آنکارا، به نقطه اوج برسد.
