مصر و انتخابات ریاست تشکیلات خودگردان فلسطین

. در همین راستا یوسی بن مناخم عضو سابق سازمان ضداطلاعات ارتش رژیم صهیونیستی (امان) در مصاحبه ای مدعی شد: «اسرائیل می بایست با تمامی ابزارهای در دسترس خویش مانع مشارکت حماس در انتخابات آتی ریاست تشکیلات خودگردان و مجلس قانونگذاری فلسطین شود. به همین منظور اسرائیل از اقتدار لازم به منظور ممانعت از برگزاری انتخابات در کرانه باختری و قدس شرقی، بازداشت نامزدهای انتخاباتی و جلوگیری از فعالیت مراکز اخذ رای برخوردار است و در صورت لزوم می تواند تمامی 300 هزار فلسطینی ساکن در قدس شرقی را نیز اخراج نماید.»

به نظر می رسد همزمانی انزوای قاهره با دیپلماسی خلاقانه محور اخوانی ترکیه و قطر در خلال گفتگوهای دولت آشتی فلسطینی سبب گردیده تا مقامات رژیم صهیونیستی ضمن احساس خطر از نزدیکی بیش از حد گروه های فلسطینی به ویژه تشکیلات خودگردان و حماس به آنکارا نسبت به پیامدهای آتی آن بر محیط امنیت پیرامونی خویش نگران باشند. در حقیقت پس از ناکامی مصطفی کامل (رئیس مخابرات عامه) و دستگاه اطلاعاتی مصر به منظور تحقق آتش بس میان حماس و رژیم صهیونیستی در دو ماه گذشته، از قدرت چانه زنی قاهره در مصاف با گروه های فلسطینی کاسته شده و در عوض محور اخوانی موفق شده است تا با حمایت های مالی قطر و میزبانی از گفتگوهای آشتی ملی جناح های فلسطینی در ترکیه، رقیب مصری را به حاشیه براند. علاوه بر این اعلان حمایت مقامات مصری از روند عادی سازی روابط کشورهای حاشیه خلیج فارس با رژیم صهیونیستی و نقش کلیدی این کشور در مخالفت با درخواست تشکیلات خودگردان به منظور برگزاری نشست اضطراری اتحادیه عرب با هدف محکومیت اقدام امارات و بحرین در عادی سازی روابط با تل آویو نیز خشم ابومازن را برانگیخته است و از همین رو محمود عباس تلاش دارد تا در سایه تقویت مناسبات خویش با دولت اردوغان، به کارشکنی های اخیر دولت السیسی واکنش نشان دهد. این مساله به ویژه از خلال گفتگوی تلفنی اخیر محمود عباس با رئیس جمهور ترکیه و استقبال از حضور ناظران ترک در زمان برگزاری انتخابات ریاست تشکیلات خودگردان شکلی عینی تری به خود می گیرد.

اما در سمت دیگر ماجرا مناسبات میان حماس و دولت مصر نیز با چالش هایی جدی مواجه شده است. در حقیقت حلقه پیوند میان حماس و قاهره از بحران اعتماد به یکدیگر رنج می برد. مقامات مصری نسبت به عدم پایبندی اسماعیل هنیه به تعهدش به منظور عدم سفر به ایران و ترکیه پیش از ترک غزه در ماه های نخست سال جاری میلادی تاکید دارند و در سمت مقابل نیز هنیه به دلیل ترس از بازداشت توسط مقامات مصری و یا محرومیت از سفرهای آتی خارجی از بازگشت به نوار غزه خودداری می نماید. علاوه بر این تاکید مقامات مصری بر ضرورت پرهیز از پیوند نزدیک مقامات حماس با ترکیه و عدم سفر به دوحه و آنکارا در شرایطی است که حماس و سایر گروه های فلسطینی برای برگزاری نشست های خویش تنها گزینه بیروت را پیش روی خود دارند. این در حالیست که همزمان عربستان نیز تلاش دارد تا با اعمال فشار بر دولت لبنان از برگزاری نشست گروه های فلسطینی در بیروت ممانعت به عمل آورد؛ اما گفته می شود که این جلسات معمولا در هتل ها و مراکز وابسته به ایران و حزب الله لبنان سازماندهی و برگزار می شوند که خود این امر نیز بر نگرانی های دستگاه امنیتی مصر دامن زده است.

نشست ماه سپتامبر گذشته سران گروه های فلسطینی در بیروت

از سوی دیگر چالش بر سر میزان همکاری و هم سویی با هریک از دو محور اخوانی ترکیه-قطر در مقابل مصر خود به یکی از موضوعات اصلی اختلاف در نزد جناح های مختلف فلسطینی بدل شده است. روشن است که رویکرد دولت السیسی در همراهی با طرح معامله قرن و عادی سازی روابط میان کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی سبب گردیده تا در رقابت تشکیلات خودگردان و حماس، جریان اخیر دست برتر را داشته باشد. علاوه بر این تفاوت بنیادین الگوی مذاکرات مصر و ترکیه با گروه های فلسطینی خود یکی از دیگر دلایل همسویی فلسطینیان به سوی محور آنکارا بوده است؛ چرا که به طور معمول روند مذاکرات اخیر گروه های فلسطینی بدون دخالت و حضور مقامات ترکیه در کنسولگری فلسطین در استانبول در جریان است و از حمایت شخص اردوغان نیز بهره مند است.

این رویکرد در تعارضی جدی با الگوی مذاکرات قاهره و گروه های فلسطینی قرار دارد؛ چرا که به طور معمول در زمان برگزاری نشست میان جریان های فلسطینی و مقامات مصری، این دیدارها در ساختمان مرکزی سازمان اطلاعات مصر صورت می پذیرد و مقامات امنیتی و اطلاعاتی مصری نیز ضمن حضور در جلسات بر محورهای توافقات صورت گرفته میان گروه های فلسطینی و نحوه اجرای آن نظارت دارند. بدیهی است که این امر قدرت استقلال عمل و تصمیم­گیری را در نزد رهبران فلسطینی کاهش می دهد. علاوه بر این در پرونده میانجی گری میان حماس و رژیم صهیونیستی تاکید مسئولان مصری بر ضرورت توافق بر سر آتش بس غالبا لحنی تهدیدآمیز به خود می گیرد.

در عوض، هیات قطری می­کوشد تا همزمان با ایفای نقش سیاسی خویش به عنوان یک میانجی­گر با ارسال کمک های مالی و مشارکت در پروژه های زیرساخت و عمرانی غزه تصویر مطلوب­تری از خود در نزد مسئولان و مردم فلسطین رقم زند. علاوه بر این انتظار می رود گروه­های فلسطینی با نزدیکی هر چه بیشتر به دوحه بکوشند تا واکنش عملی خویش را به اقدام رقبای منطقه­ای قطر یعنی امارات متحده عربی، بحرین و عربستان در پیشبرد طرح معامله قرن ترامپ و عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی نمایان سازند.

گزارش روزنامه معاریو درباره ابتکار قطر و رژیم صهیونیستی با هدف آتش بس با حماس در غزه

توجه به این امر نیز ضروری به نظر می­رسد که در درون جریان های مقاومت فلسطینی همچون حماس پیرامون جزئیات و سطح همکاری با مصر اختلاف نظرهای جدی وجود دارد. برای مثال در حالی که طیف هنیه، عاروری و مشعل از گسترش همکاری­ها با کشورهایی چون ترکیه، قطر، ایران و مالزی به عنوان ابزاری برای تقویت نقش منطقه­ای و شناسایی بین المللی حماس به عنوان نماینده جامعه فلسطینی بهره می­جویند، چهره هایی چون یحیی سنوار با اتکا به حضورشان در نوار غزه و مشاهده وضعیت انسانی و چالش­های اقتصادی و اجتماعی حاکم بر آن بر این باورند که ضرورت­های ژئوپلتیک و همجواری غزه با مصر حماس را مجاب می سازد تا برای قاهره نقش ویژه ای در پرونده فلسطینی قائل باشد؛ چرا که انزوای هر چه بیشتر مصر در این موضوع می تواند به تشدید فشارهای اقتصادی مضاعف و عدم توازن اجتماعی در میان ساکنین غزه منجر شود.

با این حال به نظر می­رسد رویکرد انفعالی قاهره در پرونده انتخابات فلسطین از عوامل دیگری چون فشارهای واشنگتن بر دولت السیسی به منظور عدم مداخله در این پرونده نیز تاثیر می­پذیرد. در حقیقت ضرورت جلب پشتیبانی ترامپ از دولت مصر در منازعه سد النهضه سبب شده است تا قاهره به منظور کسب حمایت­های بیشتر ایالات متحده از مداخله مضاعف در پرونده فلسطین اجتناب ورزد. تهدید ترامپ به خروج نیروهای آمریکایی حاضر در مرز سینا و متعاقب آن خروج نیروهای بین­المللی مستقر در مرزهای مصر و رژیم صهیونیستی، در سایه گسترش تروریسم در این منطقه و وابستگی این کشور به کمک های خارجی نظامی و اقتصادی دریافتی از واشنگتن سبب گردیده تا دولت السیسی از هرگونه مداخله در پرونده فلسطین که خشم مقامات آمریکایی را برانگیزد، اجتناب ورزد. با این حال به نظر می رسد در سایه احساس تهدید مشترک قاهره و تل­آویو از گسترش نفوذ ترکیه در پرونده انتخابات فلسطین تلاش­های مشترکی به منظور احیای نقش مصر در این موضوع آغاز شده است. در همین راستا روزنامه الاخبار لبنان مدعی شد که قاهره با به کارگیری مهره محمد دحلان و حمایت های مالی امارات در تلاش است تا با کارشکنی در گفتگوهای آشتی ملی فلسطینی از توافق سیاسی گروه­های فلسطینی جلوگیری نماید. بر همین اساس دحلان تلاش داشته تا ضمن ارتباط با برخی از رهبران سیاسی حماس، زمینه نامزدی خویش در انتخابات آتی ریاست تشکیلات را به موضوع گفتگوهای حماس و ابومازن مبدل سازد. همزمان صبری صیدم معاون دبیرکل کمیته مرکزی جریان فتح در مصاحبه ای در روز چهارشنبه هفته گذشته ضمن رد شایعه توافق حماس و فتح بر سر لیست واحد انتخاباتی برای انتخابات آتی مجلس قانونگذاری فلسطین، انتشار چنین اخباری را تلاش برخی جناح های خائن با هدف ایجاد انشقاق در روند گفتگوهای آشتی ملی قلمداد نمود تا به طور مشخص دحلان را به کارشکنی در مذاکرات طرف های فلسطینی متهم سازد.

محمد دحلان چهره مرموز امنیتی؛ در سودای تکیه بر کرسی ریاست تشکیلات خودگردان فلسطین

در مجموع به نظر می رسد قاهره با احساس خطر از انزوای خود در نقش میانجی سنتی گفتگوهای درون فلسطین از یک سو و جریان های مقاومت و رژیم صهیونیستی از سوی دیگر می کوشد تا با تغییر در راهبرد خویش دیگربار زمینه احیای جایگاه خود در پرونده فلسطین را فراهم آورد. علاوه بر این رقابت های منطقه­ای مصر و محور اخوانی و حضور پررنگ جریان اخیر در گفتگوهای آشتی ملی فلسطینی در استانبول و دوحه سبب گردیده تا قاهره با حساسیت بیشتری روند تحولات جاری در پرونده انتخابات آتی تشکیلات خودگردان و فرایند آتش بس میان حماس و رژیم را دنبال نماید.