در یکسالگی توافق دوحه؛ سفرهای خلیلزاد چه پیامی دارد؟

زلمی خلیلزاد ۶۹ ساله اکنون با ابقا در دولت بایدن نشان داد که توانایی همکاری با تمامی جناح ها در ایالات متحده را داراست. در واقع با وجود آنکه وی سنتاً یک جمهوریخواه محسوب می شود ولیکن در دوران دموکرات ها نیز مورد اعتماد روسای جمهور ایالات متحده امریکا می باشد و توانایی دارد در دوره های گوناگون نقش آفرینی کند.

شاید بتوان یکی از مهم ترین دستاوردهای سیاسی وی در طول سالهای فعالیتش در دستگاه های دولتی امریکا را، توافق نامه دوحه نامید. توافقی که بی شک مهم ترین رویداد برای گروه طالبان از یک سو و از سوی دیگر ایالات متحده امریکا در افغانستان در طول سالهای اخیر بود. توافق نامه مذکور، نوعی حس نفرت و بی اعتمادی از سوی ارگ نشینان نسبت به زلمی خلیلزاد ایجاد کرد. در واقع برخی از چهره های دولتی افغانستان، به دنبال تلاش های خلیلزاد به منظور فشار بر دولت کابل به منظور امتیازدهی به طالبان نگرش منفی نسبت به خلیلزاد پیدا کردند که این نگرش همچنان نیز در ارگ وجود دارد.

حس نفرت و بدبینی دولت کابل از خلیلزاد به اندازه ای بود که در سفر چند مدت پیش وی به کابل، محمد اشرف غنی از دیدار با او اجتناب کرد و این چنین احساس بدبینی خود به خلیلزاد را بروز داد. البته این نوع رفتارها و برخی واکنش ها به خلیلزاد، حاکی از نوعی حس خوشبینی مفرط نسبت به تغییر و جا به جایی اشخاص در کاخ سفید بود. به عبارت دیگر، مقامات دولتی افغانستان معتقد بودند که با تغییر دولت در امریکا، سیاست های این کشور نیز تغییر خواهد کرد و چه بسا زلمی خلیلزاد نیز از مقامش برکنار شود. اما ابقای خلیلزاد نشان داد که تحلیل ارگ نشینان تا چه میزان ساده لوحانه و سطحی بود.

ابقای خلیلزاد به نوعی اولین نشانه از عدم تغییر جدی در سیاست های امریکا در دوران بایدن به حساب می آید. و شاید اولین نمود از خوش باوری دولت افغانستان از آمدن بایدن به کاخ سفید بود. در واقع ابقای خلیلزاد به معنای تداوم سیاست های ترامپ با اندک تغییرات جزئی به حساب می آمد. 

احتمالا سفر اخیر خلیلزاد به کابل در سالگرد توافق دوحه نشان از آن دارد که ایالات متحده به توافقی که با طالبان امضا نموده است همچنان پایبند می باشد و قصدی مبنی بر خروج کامل از این توافق نامه را ندارد. در واقع این سفر از یک منظر نوعی پیام به دولت افغانستان است که ایالات متحده تغییر جدی در سیاست های خود نسبت به افغانستان را در دستور کار قرار نخواهد داد و محمد اشرف غنی نباید منتظر تغییر جدی در دولت بایدن باشد.

خلیلزاد در سفر اخیر خود با عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه افغانستان نیز دیدار و رایزنی نموده است. گفته شده که در این دیدار شماری از اعضای رهبری شورای عالی مصالحه نیز شرکت داشتند و دو طرف درباره روند صلح، بازنگری توافقنامه صلح آمریکا و طالبان و روند مذاکرات از سوی حکومت جدید آمریکا، تسریع روند مذاکرات صلح، کاهش خشونت‌ها و دست یافتن به صلح دایمی بحث کردند.

در صورت صحت این گمانه زنی ها، می توان نتیجه گرفت که بایدن خواهان پایبندی به توافق نامه دوحه می باشد اما تنها در زمان خروج نیروها با ترامپ اختلاف دیدگاه دارد. احتمالا با توجه به نزدیکی امریکا و اروپا، دولت بایدن در خصوص خلاء امنیتی ناشی از خروج امریکا و نیز ترس از این رخداد، با دیدگاه های اروپا موافق به نظر می رسد و بنابراین مسئله خروج زودهنگام از دستور کار خارج می شود. 

در واقع این مسئله که سیاست امریکا به دنبال تحمیل طالبان در افغانستان و نیز خروج این گروه از لیست سیاه، کاهش تدریجی تعهدات نسبت به دولت کنونی افغانستان و تغییر سیستم این کشور، می باشد تا حدودی امری ثابت و پایدار است و با تغییر دولت ها، تفاوتی ایجاد نمی شود. اما موضوع اصلی زمان خروج نیروهای امریکایی از افغانستان است که به نوعی تفاوت دیدگاه میان دموکرات ها و جمهوریخواهان وجود دارد. دیدگاه دموکرات ها در این حوزه به دیدگاه اروپا نزدیک است و از خلاء امنیتی ناشی از خروج زودهنگام هراسان به نظر می رسند. 

بنابراین مهم ترین و اصلی ترین هدف سفرهای اخیر خلیلزاد در وهله نخست پایبندی امریکا به توافق دوحه می باشد و در وهله دوم رایزنی درباره تغییرات جزیی در توافقنامه است. به نظر می رسد دولت افغانستان با تاخیر خروج نیروهای خارجی موافق است اما باید مشاهده کرد که واکنش طالبان نسبت به این تغییر در روزهای آتی چه خواهد بود. واکنشی که حداقل با سنجش رفتارهای اخیر طالبان قابل تامل می باشد. به نظر می رسد این گروه هرچند در گفتار به دنبال خروج کامل سربازان امریکایی تا وقت مقرر هستند، ولیکن در عمل توانایی چانه زنی زیاد به منظور به کرسی نشاندن دیدگاه خود را ندارند و در نتیجه این موضوع را قابل مذاکره مجدد می دانند.

منبع:https://telegra.ph/