توافق امارات و رژیم صهیونیستی برای عادی سازی روابط و تاثیر آن بر فضای انتخاباتی سرزمین های اشغالی

 در آخرین روزهای هفته گذشته «بنی گانتز»، وزیر دفاع رژیم صهیونیستی پیش از عمل جراحی و طی دوران نقاهتش از توافق با نتانیاهو بر سر قانون بودجه خبر داد. او بدون اشاره به جزئیات این توافق گفت که بی‌بی از موضع خود به منظور تصویب بودجه مستقل برای ماه‌های باقی‌مانده از سال 2020 عقب نشسته است. با تصویب قرائت نخست لایحه تمدید مهلت قانونی تصویب بودجه به مدت 100 روز که با ابتکار فراکسیون «درخ ارتض» به کنست ارائه شده بود، به نظر می‌رسید خطر گرفتار شدن رژیم صهیونیستی در چهارمین انتخابات سراسری ظرف کمتر از 20 ماه، تقریباً برطرف شده است. اما دو رویداد روند را به کلی تغییر داد و شبح تکرار انتخابات بار دیگر بر سر سرزمین‌های اشغالی قرار گرفت؛ انتشار خبر توافق میان امارات متحده عربی و رژیم صهیونیستی برای عادی سازی روابط، سران حزب آبی و سفید را شوکه کرد. هیچ یک از رهبران این حزب که عملا بزرگ‌ترین شریک لیکود در کابینه اضطرار ملی به شمار می‌آید، از درپیش بودن این معاهده مطلع نبودند. حتی گانتز که عنوان وزیر دفاع و نخست وزیر جانشین را یدک می‌کشد نیز نمی‌دانست چه رویداد مهمی در پیش است. تأثیر این بی‌اطلاعی بر روند همکاری کابینه کاملاً قابل پیش بینی بود. گانتز و «گابی اشکنازی»، وزیر خارجه رژیم به شدت از نتانیاهو انتقاد کردند و ناراحتی شدید خود را ابراز نمودند. بی بی اما در پاسخ به یک گزاره تحقیرآمیز متوسل شد که «عذری بدتر از گناه» بود. او گفت: «توافق را مسکوت گذاشته زیرا نگران بوده آبی و سفیدها اطلاعات آن را پیش از مسجل شدن لو دهند!» در واقع یکی از پیامدهای داخلی این توافق صلح، اوج‌گیری اختلافات داخلی میان دو شریک اصلی ائتلاف حاکم یعنی حزب لیکود و آبی و سفید است. سایر ابعاد موضوع انتخابات را در بخشی مجزا به بحث خواهیم گذاشت. به نظر می‌رسد بی بی با مسکوت گذاشتن موضوع توافق صلح با ابوظبی، به وضوح سعی کرده همه موج مثبت ناشی از این توافق را به حساب خودش و حزب لیکود واریز کند و شریک ائتلافی خود را از آن بی‌بهره بگذارد که دست‌کم تا این لحظه موفق بوده است.

^{امضای رسمی سند توافق میان نمایندگان رژیم صهیونیستی و امارات متحده عربی}

دومین تأثیر مهمی که توافق یاد شده درون سپهر سیاسی رژیم صهیونیستی برجا خواهد نهاد به کرسی نشستن هرچه بیشتر سیاست‌های راست‌گرایانه و معنازدایی از دال‌های مرکزی گفتمان چپ‌گرایی است. همانطور که می‌دانیم آخرین انتخاباتی که در آن صهیونیست‌های چپ‌گرا موفق به کسب کرسی‌های قابل توجهی شدند به 17 مارس 2015 بازمی‌گردد. در انتخابات مذکور ائتلاف اتحادیه صهیونیستی به رهبری «اسحاق هرتزوگ» و «زیپی لیونی» در صدر دو حزب کارگر و هاتنوعاه روی هم رفته موفق به کسب 24 کرسی شدند (البته حزب هاتنوعاه گرایش لیبرال میانه دارد، اما به دلیل ائتلاف با اصلی‌ترین حزب چپ‌گرای رژیم در سال 2015 با مسامحه کرسی‌های این حزب را نیز به پای جناح چپ می‌نویسیم). همچنین دیگر حزب چپ‌گرای رژیم صهیونیستی یعنی مرتص نیز موفق به کسب 5 کرسی شد. در مجموع سیاستمداران دست چپی موفق شدند 29 کرسی را از آن خود کنند. اما در سه انتخابات پیاپی بعدی اردوگاه چپ به ترتیب با 10، 11 و نهایتاً 7 کرسی به رقابت خود پایان داد که نشان از رقم خوردن یک فاجعه بزرگ برای چپ‌گرایان داشت.

برخی معتقدند با عبور رژیم از سال‌های تکوین و سپس فشارهای بین‌المللی برای تن دادن به توافق با فلسطینیان، دیدگاه‌های چپ‌گرایانه تا حد زیادی جایگاه خود را از دست داده است. همچنین موفقیت‌های انکارناشدنی کابینه‌های دست راستی نتانیاهو در زمینه‌های اقتصادی و بین‌المللی باعث شده بسیاری از دال‌های گفتمانی چپ‌ها بی‌معنا و بیهوده قلمداد شود. برای مثال درحالیکه احزاب چپ برای حمایت از اقشار فرودست از سیاست‌هایی نظیر «تعیین حداقل دستمزد» پشتیبانی می‌کنند، اما کابینه‌های راست‌گرای بی بی در طول 11 سال گذشته روند اقتصادی مثبتی را از سر گذرانده و مثلاً ارزش تولید ناخالص داخلی رژیم را از 234 میلیارد دلار در سال 2010 به 395 میلیارد دلار در سال 2019 رسانده که رشدی 59 درصدی را نشان می‌دهد.

در حوزه بین‌المللی نیز نتانیاهو با تعلیق روند مذاکرات در راستای راهکار دو – دولتی، تداوم شهرک‌سازی‌های غیرقانونی، اعمال حاکمیت بر سراسر شهر قدس و ارتقای سطح روابط خود با کشورهای عربی به ویژه در آفریقا و حاشیه خلیج فارس، از ایدئال‌های چپ‌گرایانه که «شناسایی بین‌المللی» رژیم را در گرو «صلح با فلسطین» می‌دانست، گذر کرده است. در پی انتشار خبر توافق میان ابوظبی و تل‌آویو نتانیاهو توئیت مهمی را در صفحه توئیتر خود منتشر کرد و در یک مصاحبه هم به بیان این نکته پرداخت که «دیگر دوره ایده صلح در برابر زمین گذشته و امروز صلح در برابر صلح قرار دارد.» همانطور که گفته شد ایده «صلح در برابر زمین» یکی از دال‌های مرکزی سنتی گفتمان چپ‌گرایی در درون سپهر سیاسی رژیم صهیونیستی بوده و اکنون که نتانیاهو نشان داده، بدون صلح با فلسطین نیز می‌توان شناسایی بین‌المللی را فراچنگ آورد دیگر، انتظار می رود گفتمان چپ‌گرایی بیش از پیش در سرزمین‌های اشغالی تضعیف گردد.

به نظر می‌رسد صهیونیست‌های چپ‌گرا برای احیای جایگاه خویش امر دشواری را پیش‌رو دارند و نیازمند یک تحول گفتمانی هستند. برای مثال یکی از گره‌های اصلی باقی‌مانده روی میز درباره راهکار دو- دولتی موضوع ارتش احتمالی دولت مستقل فلسطینی است که وجودش به زعم صهیونیست‌ها یک تهدید امنیت ملی است و کابینه‌های راست‌گرای رژیم نیز به همین دلیل از حرکت به سوی نهایی شدن آن طفره رفته است. حال اگر چپ‌گرایان بتوانند به فرمولی برای تشکیل دولت مستقل فلسطین با تضمین‌های کافی برای امنیت رژیم دست یابند ممکن است تا حدی اوضاع تغییر کند. البته گفتنی است طرح چنین ابتکاراتی دست‌کم در شرایط کنونی در نزد چپ‌گرایان دیده نمی‌شود و احزاب اصلی اردوی چپ عجالتاً به صرافت ادغام و ائتلاف سازی برای حفظ بقای سیاسی خود افتاده اند.

• رویکرد های انتقادی در رژیم صهیونیستی نسبت به توافق صلح با امارات متحده عربی

با وجود اهمیت بالای این توافق و تأثیرات مثبت آن برای رژیم، اما انتقاداتی نیز درون سپهر سیاسی نسبت بدان ابراز شده است. پس از اینکه راست‌گرایان و سران مجتمع‌های شهرک‌نشین بی بی را به دلیل هدر دادن فرصت تاریخی الحاق کرانه باختری مورد انتقاد قرار دادند، نوبت به گانتز و اردوگاه چپ – میانه رسید. ابتدا گانتز درخواست امارات متحده عربی برای دریافت جنگنده F 35 را به عنوان پیوستی بر این توافق مورد انتقاد قرار داد و گفت: «چناچه ابوظبی به جنگنده‌های اف 35 دسترسی پیدا کند، امنیت اسرائیل به مخاطره می‌افتد.» نتانیاهو و سایر اعضای حزب لیکود نیز اعلام کرده‌اند که چنین اصلی درون توافق وجود ندارد و از واشنگتن خواسته‌اند این جنگنده را در اختیار ابوظبی قرار ندهد.

^{بنی گانتز، وزیر دفاع و کفیل نخست وزیری رژیم صهیونیستی}

اگرچه احتمال فروش جنگنده‌های اف 35 به امارات متحده عربی از سوی آمریکا کم است، اما صرف اعلام موضع «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور آمریکا مبنی بر بررسی درخواست امارات و همچنین نقش‌آفرینی احتمالی «جارد کوشنر»، داماد و دستیار ترامپ که یکی از ضامنان این توافق به شمار می‌آید، سران رژیم را دچار هراس کرده است.

همچنین انتقادات بعدی عمدتاً از سخنان کوشنر درباره توافق متوجه بی بی شده است؛ وی تأکید کرده که رژیم دست‌کم برای 4 سال اقدامی در جهت الحاق نخواهد کرد و از سوی دیگر نیز مدعی شده در طرح صلح ترامپ، رژیم صهیونیستی برای نخستین بار در تاریخ با نقشه دولت مستقل فلسطینی موافقت کرده است.  همین امر باعث اوج گیری پاره ای انتقادات از سوی جناح‌های مختلف نسبت به توافق مزبور شده است.

به طور مشخص چنانچه حتی چند دولت عربی دیگر نیز به مسیر امارات بروند، برنده این بازی مطمئناً نتانیاهو و رژیم خواهد بود. اما اگر حرکت امارات توسط دیگر دولت‌های عربی تکمیل نشود و یا احیاناً واشنگتن به فروش این جنگنده به امارات متحده عربی متمایل شود، این توافق می‌تواند برای نتانیاهو هزینه های سنگین سیاسی داشته باشد.

• روند پرفراز و نشیب اختلافات در درون کابینه ائتلافی رژیم صهیونیستی

.0

.همانطور که در بخش قبل نیز اشاره شد، درپی بی‌اطلاعی وزرای دفاع و خارجه رژیم از توافق با امارات، اختلافات مجدداً میان دوطرف شعله‌ور شد. اما این همه ماجرا نیست. ضلع دیگر اختلافات به تأخیر افتادن اجماع بر جزئیات توافقی است که گانتز در بیمارستان آن را اعلام کرده بود. همچنین تشریفات قانونی تبدیل لایحه تمدید 100 روزه مهلت تصویب بودجه نیز تکمیل نشده و دو قرائت دیگر آن به رأی گذاشته نشده بود.

با این حال در ساعات پایانی روز شنبه 22 اوت ( 1 شهریور)، در حالیکه تنها دو روز به اتمام مهلت قانونی تصویب بودجه باقی مانده بود، روزنامه اورشلیم پست از توافق دو حزب لیکود و آبی و سفید بر سر تمدید فرصت تصویب بودجه خبر داد. بدین ترتیب قرار شده قرائت‌های دوم و سوم لایحه پیشنهادی «زوی هاعوزر»، نماینده فراکسیون درخ ارتض، روز یکشنه 23 اوت به رأی گذاشته شود.

هاعوزر و بنی گانتز که روز شنبه در یک برنامه تلویزیونی حضور داشتند، با یکدیگر برای حمایت از لایحه توافق کرده‌اند. گانتز ضمن انتقاد از نتانیاهو اعلام کرد: «حاضرم برای جلوگیری از انتخابات هر هزینه‌ای لازم باشد انجام دهم. مقصر این وضع نتانیاهو است. او ما را به اینجا رسانیده است. او حساسیت من درباره حاکمیت قانون و دموکراسی را می‌داند. من علت این رفتار نتانیاهو را متوجه نمی‌شوم و فکر نمی‌کنم دلیلی جز مسائل شخصی داشته باشد.»

گانتز همچنین تأکید کرده که انتخابات ممکن است به جنگ داخلی درون سرزمین‌های اشغالی منجر شود. وی در این باره گفت: «برای من جلوگیری از انتخابات مهم‌تر از این است که نخست وزیر شوم.» «میکی زوهر»، رهبر فراکسیون لیکود در کنست نیز شنبه شب در پاسخ به این سوال که آیا از انتخابات جلوگیری می‌شود یا نه؟ گفت: «امیدوارم.»

نیروهای اپوزیسیون از جمله «موشه یعلون» و «تامار زاندبرگ» خواستار برگزاری فرایند اعطای رأی عدم اعتماد به کابینه در صورت تمدید نشدن مهلت قانونی تصویب بودجه شده‌اند، اما اعضای احزاب لیکود و آبی و سفید و نیز درخ ارتض با این ایده مخالفند.

در شرایط کنونی به نظر می‌رسد خطر برگزاری انتخابات سراسری برای صد روز دیگر رفع شده است. با این حال نگاهی به نظرسنجی‌های جدید نشان می‌دهد در پی رونمایی از توافق رژیم صهیونیستی با امارات، حزب لیکود موفق شده روند نزولی پیشین را متوقف کند و دوباره کرسی‌های خود را به بیش از 30 برساند. افزایش کرسی‌های لیکود مستقیماً به زیان حزب راست‌گرای یامیناه تمام شده و این حزب که به رهبری «نفتالی بنت» در نظرسنجی‌های هفته گذشته تا حدود 19 کرسی ارتقا یافته بود، پس از اعلام توافق امارات، به 15 – 16 کرسی تنزل یافته است.

دومین حزب پرطرفدار همچنان یش‌عتید- تلم، به رهبری «یائیر لاپید»، رهبر اپوزیسیون است. این حزب در نظرسنجی‌های دو هفته اخیر موفق شده بین 19 تا 20 کرسی به دست بیاورد. این امر بیانگر نهادینه شدن نسبی جایگاه لاپید در مرکز اپوزیسیون دارد و نشان می‌دهد حملات حزب لیکود به او تأثیر قابل توجهی برجا ننهاده است. فهرست مشترک عربی به رهبری «ایمن عوده» نیز با نوسان میان 14 تا 15 کرسی تقریباً موفق شده جایگاه خود را حفظ نماید. حزب آبی و سفید نیز در نظرسنجی‌های هفته اخیر بین 9 تا 10 کرسی را به خود اختصاص داده‌است. احزاب مذهبی شاص و یهودیت متحد توراه و نیز اسرائیل خانه ما به رهبری «آویگدور لیبرمن» نیز بدون تغییر چندانی به طور میانگین در نظرسنجی‌ها 8 کرسی به دست آورده اند. حزب چپ‌گرای مرتص نیز پس از چند هفته اوج‌گیری تا 8 کرسی، دیگر بار به 5 کرسی تنزل کرده است. در این میان به نظر می‌رسد در صورت برگزاری انتخابات جدید باید منتظر رقابت نزدیکی میان حزب لیکود و یامیناه باشیم. این وضعیت به هیچ روی به نفع حزب لیکود نیست و ممکن است یامیناه را نیز از لیکود جدا کرده و در جایگاه رقیب قرار دهد.

منابع پژوهش در دفتر پژوهشکده موجود است.