جلوگیری از فاجعه در افغانستان: بُعد منطقه‌ای
اندیشکده آمریکایی «مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی» در تحلیلی به قلم سفیر «ریچارد اولسون» می‌نویسد: «اگر ایالات‌متحده در پی حفظ منافع خود در افغانستان می‌باشد، لازم است که از دیپلماسی فعال خود با همسایگان افغانستان حمایت کند تا به این اجماع شکننده منطقه‌ای برسند که حل‌وفصل مناقشه به نفع همه است. در این سناریو، باید طالبان تحت‌فشار قرار گیرد تا به سمت خویشتن‌داری نظامی و مذاکره جدی با دولت افغانستان قدم بردارد.»
در بخش زیر به نکات و گزاره‌های اصلی این یادداشت اشاره می‌کنیم
- با فقدان وجود یک مجمع منطقه‌ای مشخص که بتواند خلاء را در حلقه مداخله بازیگران منطقه‌ای رفع کند، تاریخ گواه آن است که افغانستان به دلیل مزیت سیاسی به دنبال اتحاد با قدرت‌های خارجی است و کشورهای منطقه هم احتمالاً با حمایت از جناح‌های موردعلاقه خود از ارزش‌های ادراک‌شده خود در داخل افغانستان محافظت می‌کنند. جنگ نیابتی ریشه جنگ داخلی چندوجهی را در این کشور افزایش می‌دهد و فرصت ناچیز به‌دست‌آمده برای حل‌وفصل سیاسی را از بین می‌برد.
نویسنده در بخش دیگر یادداشت بر مسائل ضمنی موردتوافق همه برای دستیابی به صلح تأکید می‌کند:
- پذیرش طالبان به‌عنوان یک بازیگر سیاسی
- ایجاد ترتیبات سیاسی که شامل طالبان باشد
- هیچ حمایت و پشتیبانی از بازگشت «امارت اسلامی» دهه 1990 م وجود ندارد
- عدم بازگشت به جنگ داخلی چندبعدی قبل از امارت اسلامی دهه 1990
- هیچ‌کسی اجازه نمی‌دهد که افغانستان محلی به حمله به کشورهای دیگر تبدیل شود.
- تبدیل افغانستان به‌عنوان پل زمینی بین آسیای مرکزی و جنوب و تقویت ارتباطات اقتصادی این کشور که بازیگران منطقه‌ای مدت‌هاست به دنبال آن هستند.
نویسنده در بخش دیگر یادداشت به نقش ایران در بحران افغانستان اشاره می‌کند: سازمان امنیتی ایران به‌خصوص سپاه پاسداران ارتباطات نزدیکی با گروه طالبان برقرار کرده است. آن‌ها بدون شک از خروج نیروهای نظامی آمریکا استقبال می‌کنند ولی از یک افغانستان بی‌ثبات هراسان هستند؛ زیرا نیروهای نیابتی می‌توانند در صورت جنگ داخلی گسترده فعال شوند. ایران هیچ تمایلی به عضویت در تروئیکا پلاس (تروئیکا توسعه‌یافته) مسکو نداشته است و تنها در مجمع دعوت‌شده توسط سازمان ملل حضور پیداکرده است. ایران همچنین در صورت افزایش جریان پناهندگان از افغانستان و قاچاق مواد مخدر خسارت‌های زیادی متحمل می‌شود.
نویسنده در بخش پایانی یادداشت معتقد است که ایالات‌متحده در بحران افغانستان باید به اقدامات زیر مبادرت ورزد:
- خروج ایالات‌متحده از فرایند میانجی گر صلح و حمایت از اقدامات دیپلماتیک سازمان ملل به‌خصوص ژان آرنو فرستاده ویژه دبیر کل سازمان ملل که برای همه طرف‌های منطقه قابل‌قبول است
- استفاده از مجامع دیپلماتیک موجود مانند تروئیکا پلاس (تروئیکای توسعه‌یافته) مسکو یا گروه 6+1 و تقویت گردهمایی رسمی از طریق دیپلماسی خصوصی فشرده با تمام ذینفعان اصلی
- تحقق اجماع موجود در مورد عدم بازگشت امارت طالبان و اعمال فشار بر طالبان برای تعدیل حملات نظامی و انجام مذاکرات جدی اساسی.
- بهره‌گیری واشنگتن از اهرم نفوذ و فشار خود در روابط دوجانبه برای تقویت ابتکار سازمان ملل و تلاش برای دستیابی به رویکردی منطقه‌ای
- ممانعت از هرگونه تلاش زودرس برای لغو تحریم‌ها علیه طالبان. واشینگتن باید از اهرم قدرت خود در مجمع منطقه‌ای و در هر مذاکره نهایی در داخل افغانستان استفاده کند.
منابع پژوهش در دفتر اندیشکده موجود است .
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
