محاصره ایران؛ راهبرد مشترک آذربایجان و اسرائیل
درواقع، شکافی که بر تنش‌های جاری ایران و آذربایجان تأثیر می‌گذارد، بیشتر مربوط به جهت‌گیری‌های اساسی سیاست خارجی است که تهران و باکو هرکدام اتخاذ کرده‌اند و بعید است که آن را تغییر دهند.
اندیشکده آمریکایی انستیتو میدل ایست در تحلیلی به قلم «الکس وطن‌خواه»، به تبیین و بررسی راهبرد آذربایجان و اسرائیل علیه ایران پرداخته است .
در بخش ذیل به نکات و گزاره‌های اصلی آن اشاره خواهیم کرد:
- از زمان ظهور آذربایجان به‌عنوان یک کشور مستقل در سال ۱۹۹۱، تهران و باکو نسبت به یکدیگر شک و تردید داشته‌اند؛ اما همواره از درگیری آشکار اجتناب کرده‌اند. یکی از نقاط اختلاف اساسی بین دو کشور نگاه متفاوت ایدئولوژیک هست که مدل سکولار آذربایجان در تضاد شدید با الگوی شیعه انقلابی ایران می‌باشد. بزرگ‌ترین شریک منطقه‌ای آذربایجان، دو کشور ترکیه و اسرائیل می‌باشند که هردو ایران را رقیب اصلی خود می‌دانند و به دنبال دستیابی به نفوذ بیشتر در منطقه قفقاز جنوبی هستند. روایت رسمی ایران این است که باکو، آزادی عملی گسترده‌ای به اسرائیل داده است تا از خاک آذربایجان برای اجرای عملیات در عمق ایران استفاده کند. این بار اما به نظر می‌رسد نگرانی تهران دوچندان است. اسرائیل تلاش‌های خود برای نزدیک شدن به سرزمین ایران را راهی برای تشدید فشار به این کشور می‌داند. سیاست اسرائیل در نزدیکی روابط با آذربایجان، امارات، بحرین، اقلیم کردستان در عراق به‌وضوح در راستای استراتژی محاصره ایران می‌باشد.
- برای ایران، حضور روزافزون اسرائیل در نزدیکی مرز خود یک مسئله امنیتی فوری است، زیرا تصور می‌شود که این امر برای سیاست اصلی تل‌آویو در مقابله با تهران اهمیت فزاینده‌ای دارد.
اسرائیل در هیچ مقطعی از تاریخ خود این تعداد مجموعه روابط دیپلماتیک، اقتصادی و نظامی-اطلاعاتی با کشورهای هم‌مرز با ایران نداشته است.
- این استراتژی کاملاً در راستای منافع اسرائیل قرار دارد و همین امر باعث نارضایتی ایران گردیده است؛ اما هنوز، به غیر درخواست از همسایگانش برای دور نگه‌داشتن اسرائیل، سیاستی را برای خنثی‌سازی پیشرفت‌های اسرائیل بیان نکرده است. در حقیقت، تعدادی از همسایگان ایران – آذربایجان، بحرین، امارات متحده عربی و احتمالاً عربستان سعودی و اقلیم کردستان عراق برای مقابله با دستورکار منطقه‌ای ایران، به دنبال همکاری با اسرائیل هستند.
نویسنده در بخش پایانی یادداشت می‌نویسد:
«ایران در حال حاضر قادر به تغییر پویایی در منطقه قفقاز جنوبی نیست و درعین‌حال از دست رفتن نفوذ روسیه در این منطقه می‌تواند چالش‌های بزرگی برای تهران ایجاد کند؛ درصورتی‌که ترک‌ها تصمیم بگیرند در مقابله با ایران، از کارت پان‌ترکیسم برای تحریک اقلیت‌های آذری ایران بهره ببرند.»
https://www.mei.edu/publications/azerbaijan-and-israels-encirclement-iran
منابع پژوهش در دفتر اندیشکده موجود است .
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
