جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده امریکا فکر می کند که از یک توافق تازه با ایران، چه چیزی به دست خواهد آورد؟ یک سال پیش، پاسخ به این پرسش برای دولت آمریکا روشن به نظر می رسید. اما اکنون، در جهان متفاوتی زندگی می کنیم، جهانی که روسیه و چین، قطعا خیرخواه آمریکا نیستند و جهانی که سعودی ها و اماراتی ها به تلفن جو بایدن آن هم در هنگامه بدترین بحران ژئوپولیتیک قرن 21، جواب نمی دهند. اینجاست که چه بسا دولت آمریکا باید پیش از امضای دوباره برجام، کمی دقیقتر به پیامدهای گسترده تر توافق تازه با ایران بیندیشد.
تا به اینجا، چنین اتفاقی رخ نداده و گفته می شود که توافق با ایران تقریبا به سرانجام رسیده و تنها معطل چانه زنی های دقیقه آخر بر سر حذف سپاه پاسداران از فهرست تحریم گروه های تروریستی است، حال آن که واشنگتن خود می گوید که این گروه مسوول قتل صدها آمریکایی است.
برخلاف نظر آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه امریکا که می گوید رخدادهای اوکراین هیچ ارتباطی با گفت وگوهای وین ندارد، باید گفت که اینها کمابیش با هم ربط دارند، چه تاکتیکی و چه راهبردی. آمریکا حتی با ایران گفت وگوی مستقیمی هم ندارد و ایرانی ها، آمریکا را به اتاق راه نمی دهند اما دولت آمریکا با کمال شگفتی موافقت می کند و متکی به میانجی هاست. یکی از این میانجی ها، میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه است که اوایل همین ماه گفت که “خیلی صادقانه بگویم که ایران در گفت وگوهای وین، خیلی بیشتر از آنچه انتظار داشت، دریافت کرد، خیلی بیشتر.” شاید اولیانوف بزرگنمایی هم کرده باشد اما مسکو، با یا بدون توافق، قادر به ساخت نیروگاه های هسته ای در ایران خواهد بود بی آنکه تحریم های جنگ اوکراین، مانع آن شوند و پکن که قراردادی 25 ساله و شراکتی چهارصد میلیارد دلاری با ایران دارد، قادر خواهد بود به تجارت لوکس خود بدون کمترین نگرانی ای از تحریم های آمریکا ادامه دهد.
روشن نیست که توافق تازه هسته ای با ایران، به هیچ کدام از دو هدفی که سال پیش وعده داده شد، یعنی توافقی طولانی تر و محکم تر، دست یابد. نمی گوییم هیچ دستاوردی نخواهد داشت و چنانچه توافق به سرانجام برسد، دولت آمریکا به سختی تلاش خواهد کرد تا نشان دهد که این توافق یک پاسخ خوب و کافی به مشکلی است که دیگر گزینه هایش همه بدتر بوده اند. البته تاکید هم خواهد کرد که چنانچه ایران به سراغ بمب هسته ای برود، همه گزینه ها روی میز خواهند بود.
مشکل این است که هیچ کس در منطقه، این استدلال و نیز تضمین های امنیتی آمریکا را باور ندارد و به همین دلیل به تلفن های کاخ سفید جواب نمی دهد. دستیابی به چنین توافقی، یک شکست راهبردی است هنگامی که تاثیری بیش از به تاخیر انداختن یک بحران و در مقابل تقویت فوری دشمنانمان ندارد. ایران همین چند روز پیش با موشک های بالستیک، عراق را هدف قرار داد و در ژانویه هم گروه حوثی مورد حمایت ایران با موشک و پهپاد به ابوظبی حمله کرد. حال وقتی که تهران با میلیادرها دلار درآمد نفتی، سرحال شود، همسایگانش چه احساسی خواهند داشت؟
واقعیت این است که امروزه چالش اصلی ژئوپولیتیک پیش روی ایالات متحده همان ذهنیتی است که دوست و دشمن به آن رسیده اند: اینکه آمریکا ضعیف، بدون اعتماد به نفس، آشفته و دچار شکاف است. اما مقاومت قهرمانانه مردم اوکراین در برابر تهاجم روسیه به کمک سلاح ها و تحریم های آمریکا، این ذهنیت را دست کم تا حدودی دگرگون کرده هرچند هنوز با یک پیروزی علیه محور خودکامگان فاصله داریم.
ضرورت دارد که دولت باید، به فوریت پیام این قدرت را ارسال کند. توافقی با ایران که در قیاس با توافق پیشین، ما را ضعیف تر و خفیف تر می کند، پیام وارونه ای می دهد آن هم در لحظه ای که نمی توانیم یک پسرفت دیگر را تحمل کنیم.
