جمهوری اسلامی ایران همزمان با فرارسیدن سی امین سالگرد استقلال تاجیکستان، به دولت و مردم این کشور تبریک گفت.

در همین ارتباط نیز «حسین امیرعبداللهیان»، وزیر امور خارجه ایران با ارسال پیامی به «سراج الدین مهرالدین» وزیر امور خارجه جمهوری تاجیکستان ‏فرارسیدن سی امین سالگرد استقلال این کشور را تبریک گفت  و در این پیام ابراز امیدواری کرد که دو کشور در آینده نزدیک ‏شاهد توسعه روزافزون در روابط دو جانبه در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی باشند.

روابط جمهوری اسلامی ایران و تاجیکستان طی سی سال  گذشته روندی یکنواخت و در عین حال روبه رشد را دنبال کرده است.

در عین حال باید توجه داشت که اگرچه ایران با تاجیکستان همسایه نیست؛ ولی مزیت‌هایی در این کشور وجود دارد که هیچ‌کدام از کشورهای آسیای‌مرکزی ندارند و آن فقط بحث زبان فارسی نیست؛ بلکه بحث تعلق مشترک، فرهنگ و تاریخ مشترک است که ایران با این کشور آسیای مرکزی دارد. در واقع ایران اولین کشوری بود که اقدام به تأسیس سفارتخانه در دوشنبه کرد. همچنین از اولین کشورهایی بود که در سال ۱۹۹۱ به‌صورت دیپلماتیک استقلال کشور تازه‌تأسیس تاجیکستان را به‌رسمیت شناخت.

از سوی دیگر به‌دلیل احیای فرهنگ ایرانی در داخل تاجیکستان، ایران به تبادلات فرهنگی ازطریق کنفرانس‌ها، رسانه‌ها و جشنواره‌های فیلم کمک کرد و پتانسیل‌ها و پیوندهای فرهنگی و تمدنی میان دو کشور وجود دارد که با هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی دقیق می‌توان آن ها را ارتقا داد.

تهدیدات مشترک تاجیکستان و ایران

باید توجه داشت که تاجیکستان و ایران با چند تهدید مشترک روبه‌رو هستند که مهم‌ترین آنها قاچاق مواد مخدر، تروریسم و افراط‌گرایی است.

در منطقه آسیای مرکزی دو کانون با برای فعالیت گروه‌های تروریستی وجود دارد:

 مورد نخست دره فرغانه است، منطقه‌ای بین تاجیکستان و ازبکستان و قرقیزستان که درصورت بروز ناآرامی و بی‌ثباتی در آن کل منطقه تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

کانون دوم بی‌ثباتی گسترۀ مرزهای شمالی افغانستان با کشورهای آسیای مرکزی به‌ویژه تاجیکستان است که وقوع بحران در آن امنیت ایران را درمعرض تهدید قرار می‌دهد. در شرایط فعلی نیز که دولت مرکزی در کابلل سقوط کرده و شکل گیری دولت آتی در افغانستان با ابهام بیشتری روبروست، همگرایی تاجیکستان و ایران برای ایجاد ثبات در افغانستان بویژه در مناطق شمالی و ولایت پنجشیر بسیار دارای اهمیت است.

ازسوی‌دیگر، بعد از شکست داعش در سوریه و عراق نگرانی‌هایی از کوچ داعش به کشورهای آسیای مرکزی وجود دارد. لذا همکاری ایران با کشورهای منطقه ازجمله تاجیکستان می‌تواند به صلح و ثبات منطقه و درنهایت امنیت آن کمک کند.

مزیت های اقتصادی دو جانبه

تاجیکستان و ایران با وجود آن که هم مرز نیستند، اما دارای مزیت های اقتصادی قابل توجهی هستند. با توجه به اشتراکات فرهنگی و زبانی میان دو کشور، تاجیکستان  مقصد مورد علاقه بسیاری از تجار ایرانی به شمار می رود و این کشور به عنوان مرکزی عمده در جهت گسترش روابط تجاری ایران با سایر کشورهای آسیای مرکزی بسیار قابل توجه است. کارشناسان معتقدند که تاجیکستان دروازه ورود محصولات و تکنولوژی ایرانی به بازارهای آسیای مرکزی است. این کشور در نقطه‌ای قرار دارد که درصورت استفاده از راه‌های زمینی می‌تواند ایران را به چین، قزاقستان و شرق روسیه متصل کند.             

از سوی دیگر با توجه به محصور بودن تاجیکستان در خشکی، دوشنبه از طریق دسترسی به ایران قادر خواهد بود تا به آب های آزاد دسترسی بهتری داشته باشد و از این رو برای تاجیک ها نیز روابط تجاری با ایران درجهت دسترسی به بنادر خلیج فارس و دریای عمان دارای اهمیت بسیار زیادی است.

دست های پشت پرده

در عین حال به مانند بسیاری از دیگر حوزه های رقابت منطقه ای، روابط تهران و دوشنبه نیز از رقابت دیگر بازیگران منطقه ای خالی نمانده است. عربستان طی چند سال گذشته تلاش بسیاری را دنبال کرده تا بتواند جای پای خود را در تاجیکستان محکم کند و از سوی دیگر مانع گسترش حضور و نفوذ ایران در این کشور فارسی زبان شود. طی چند سال گذشته نیز عربستان سعودی روند توسعه روابط با تاجیکستان را آغاز کرده و سعودی‌ها کوشش می‌کنند که با وعده‌های مالی به مقامات این کشور و با حداکثر بهره‌برداری، زمینه های همکاری با دوشنبه را در حوزه‌های امنیتی و ژئوپلیتیکی فراهم کنند.

علاوه بر عربستان،  آمریکایی ها نیز روی خوشی به گسترش روابط دوشنبه با تهران نشان نمی دهند و تا حد امکان تلاش دارند تا مانع گسترش نفوذ ایران در تاجیکستان شوند.

در این شرایط به نظر می رسد که با وجود برخی مانع تراشی  ها، اما همچنان مزیت گسترش روابط دوشنبه و تهران تا بدان حد زیاد است که دو طرف توسعه این روابط را در دستور کار قرار خواهند داد.

منبع:http://alwaght.net