سایه تهدید شرکت های متمول چندملیتی بر سر صنعت استارت آپ رژیم صهیونیستی

با این حال در سال های گذشته سیل ورود شرکت های مزبور به سرزمینی که می کوشد تا خود را با نام «ملت استارت آپ» در سطح بین المللی معرفی نماید، با تهدیداتی جدی مواجه شده است. آمارها حکایت از آن دارند که بیش از 6000 استارت آپ در سرزمین های اشغالی به فعالیت های گسترده مرتبط با حوزه های اقتصادی، صنعتی و تحقیق و توسعه اهتمام دارند که البته این روند به سبب ورود سرمایه¬گذاری¬های گسترده خارجی سبب افزایش سطح آسیب پذیری کارآفرینان داخلی، شرکت های وابسته به صنایع دفاعی و ارتش رژیم در بخش فناوری شده است.
سیلیکون وادی پی ریزی شبکه فناوری¬های پیشرفته خویش را مرهون تحریم تسلیحاتی این رژیم توسط فرانسه در جریان نبرد شش روزه 1967 است. در حقیقت این اقدام پاریس محرک تلاش نظامیان اسرائیلی به منظور شکل¬دهی به صنایع بومی نظامی مبتنی بر فناوری¬های پیشرفته در برابر همتایان عرب در کشورهای همسایه گردید. این روند در دهه 1970 با موفقیت های چشمگیر شرکت های نظامی فعال در حوزه فناوری پیشرفته در ورود به بازارهای تجاری – همچون سیستم های پرینت دیجیتال شرکت Scitex و سیستم های تصویرپردازی پزشکی شرکت Elscint- همراه بود. با این حال عصر شکوفایی صنایع فناوری در سرزمین های اشغالی را می بایست در دهه 1990 و خیز بلند صنایع فناوری پیشرفته در سایه سیل ورود مهاجران از شوروی سابق و افزایش دسترسی به نیروی کار ماهر و در دسترس این بخش جستجو نمود. اجرای سیاست «ابتکار» از 1993 سبب شد تا به واسطه اقدامات کابینه در تسهیل جذب سرمایه¬گذاری های مشترک خارجی (همچون بسته های مشوق مالیاتی و مشارکت دولت در طرح های توسعه ای معادل دو برابر میزان سرمایه گذاری هر شرکت خارجی) بسیاری از شرکت های مطرح تجاری و اقتصادی جهان روانه بازار استارت آپ رژیم در سیلیکون وادی شوند. در نتیجه سیاست ابتکار، میزان سرمایه¬گذاری¬های مشترک در این بخش در حدفاصل سال¬های 1991 تا 2000 از 58 میلیون دلار به 3.3 میلیارد دلار افزایش یافت. همچنین تعداد شرکت های مبتنی بر سرمایه گذاری مشترک از رقم100 به 800 شرکت رسید و درآمدهای بخش فناوری اطلاعات اسرائیل نیز از 1.6 میلیارد دلار به 12.5 میلیارد دلار جهش یافت.

با آغاز بحران مالی 8-2007، عصر درخشان توسعه و گسترش صنایع فناوری های پیشرفته و استارت آپ در رژیم دچار افول شد. تنها در سال 2009، شاهد ادغام در مالکیت و سهام بیش از 63 شرکت این بخش با ارزشی بالغ بر 2.54 میلیارد دلار بودیم. با این حال روند فوق به سرعت مهار شد تا پس از این تاریخ شاهد ورود شرکت های بزرگ جهانی همچون اپل (2012)، فیس بوک (2013)، آمازون (2014) و علی بابا (2017) به بازار استارت آپ رژیم صهیونیستی باشیم. با این حال تحلیل¬های برخی از صاحبنظران و کارشناسان نشانگر آن است که ورود شرکت ها و کمپانی¬های صاحب نام خارجی به دلایل مختلف زمینه¬ساز بحران جدی برای کارآفرینان و شرکت های بومی فعال در زمینه استارت آپ شده است. مهم ترین موانع و چالش های پیش روی روند حاضر عبارتند از:

1- کمبود نخبگان
به اعتقاد «کیرا رادینسکی»، مدیر اجرایی بخش جمع آوری داده شرکت «آی.بی» در سرزمین های اشغالی، ورود شرکت های چندملیتی به صنعت استارت آپ در نگاه نخست موجد تولید شغل و ثروت تلقی می شود. برای مثال ارزیابی های بانک اسرائیل بیانگر آن است که نیاز به کارگر ماهر در حوزه فناوری در سرزمین های اشغالی بیش از بضاعت موجود است. به رغم فعالیت نزدیک به از 300.000 نفر از ساکنین سرزمین های اشغالی در بخش فناوری¬های پیشرفته، این رژیم همچنان از کمبود بیش از 15.000 مهندس ماهر رنج می برد. حتی با وجود ورود حجم انبوه سرمایه¬گذاری¬های خارجی در بخش فناوری در حدفاصل سال های 2011 تا 2014، نسبت اشتغال در این بخش تنها 4 درصد افزایش داشته است؛ این در حالی است که نرخ افزایش جمعیت در همین مدت از عدد 8 درصد فراتر رفته است. علاوه براین درصد اشتغال کارکنان بخش فناوری های پیشرفته از مجموع نیروی کار فعال در رژیم صهیونیستی از رقم 6/12 درصد به 7/11 درصد کاهش یافته است.
گزارش 16 دسامبر 2020 «بانک مرکزی استارت آپ اسرائیل» – یک سمن که از ایده مطرح شده در یک کتاب پرفروش کار خود را آغاز کرده است- اذعان می دارد که شرکت های فعال در صنعت استارت آپ در سرزمین¬های اشغالی مجبور شده اند تا به منظور شناسایی و جذب نخبگان و مهندسان این حوزه اقدام به تاسیس شعب خود در سایر کشورها نمایند؛ به نحوی که از هر 4 شرکت بومی فعال در این بخش، یک شرکت دارای شعباتی در دیگر کشورهاست. در این میان اوکراین مهم ترین کشوری است که شرکت های استارت آپ رژیم با هدف شناسایی و جذب نخبگان فناوری اقدام به تاسیس شعب خود در آنجا نموده اند. برآوردهای اولیه بیانگر آن است که بیش از 25 درصد کارکنان شرکت های مزبور در سایر کشورها سکونت دارند.

                                                     نمایندگی شرکت مایکروسافت در سیلیکون وادی

2- حقوق بالا
علاوه بر کمبود نخبگان در بخش فناوری های پیشرفته، تورم افسارگسیخته حقوق و مزایای نیروهای نخبه به دومین چالش جدی پیش روی شرکت¬های استارت آپی رژیم صهیونیستی مبدل شده است که به نظر می رسد عمده ترین دلیل آن را می بایست در ورود شرکت های چند ملیتی و پرداخت حقوق و مزایای بیشتر به این افراد دانست. ارزیابی¬ها حاکی از آن است که رقم پرداختی شرکت های خارجی به مهندسان بخش ارتباطات و استارت آپ رژیم صهیونیستی دو برابر شرکت های داخلی است. برای نمونه در هفته های اخیر بسیاری از شرکت های داخلی فعال در حوزه استارت آپ مدعی سرقت نیروی کار خویش توسط شرکت «آمازون» شده اند. این گروه اظهار داشته اند که این شرکت با طرح پیشنهاداتی دو تا سه برابر شرکت های داخلی رژیم، اقدام به جذب نیروی کار سایر شرکت ها می نماید. آمازون با رد اتهامات مطرح شده تاکید داشته است که این شرکت تنها در چارچوب بسته¬های اقتصادی رقابتی پیشنهادات خود را به نخبگان و مهندسان فعال در بخش فناوری و استارت آپ عرضه می دارد.
در مقابل «مایکل آیزنبرگ» مدیرعامل شرکت هایی استارت آپی بومی همچون Wework و WIX می گوید که ما برخلاف شرکت های متمول چند ملیتی جیب پرپولی برای رقابت با آنها نداریم. او اذعان می دارد ادامه بقا و توسعه حوزه استارت آپ در سرزمین های اشغالی منوط به دسترسی کارآفرینان داخلی به استعدادهاست و این دسترسی به لطف حضور شرکت های متنفذ چند ملیتی هر روز دشوارتر می شود. به اعتقاد وی عملکرد موفق شرکت های استارت آپ اسرائیلی همچون Checkpoint، Niceو Ironsource این اعتماد به نفس را در میان فعالان این حوزه به وجود آورده است که اسرائیل به زودی می تواند عنوان «ملت استارت آپ» را از آن خود سازد.

3- اکوسیستم در حال رکود استارت آپ
شواهد مستندی وجود دارند که نشان می دهند هجوم شرکت¬های متنفذ بین المللی و سرمایه¬گذاری¬های گسترده آنان به تضعیف اکوسیستم شرکت¬های داخلی فعال در حوزه استارت آپ منجر شده است. میزان شرکت های داخلی فعال در حوزه استارت آپ هر ساله در حال افول است و در مقابل رقم تعداد شرکت های در حال تعطیلی رو به افزایش است.

4- مزایای محدود اقتصادی
داده های استخراج شده بیانگر این واقعیت هستند که شرکت های خارجی به اندازه همتایان اسرائیلی خود برای اقتصاد رژیم سودساز به شمار نمی روند. در بسیاری از موارد شرکت های داخلی استارت آپ پس از خریداری توسط شرکت های متمول چندملیتی به شعبه های تحقیق و توسعه تقلیل پیدا می کنند. برای نمونه در سال 2011 شرکت «اپل» پس از خریداری شرکت Anobit – یک شرکت تولید کننده فلش مموری در شمال تل آویو- آن را به نخستین مرکز تحقیق و توسعه خود در خارج از آمریکا تغییر داد.
اهمیت این تغییر زمانی آشکار می شود که بدانیم براساس آمارها در ازای هر کارمند صنایع فناوری¬های پیشرفته در سرزمین های اشغالی، دو فرصت شغلی و در ازای هر 3 کارمند مرکز تحقیق و توسعه تنها یک فرصت شغلی در سرزمین های اشغالی ایجاد می شود. در نتیجه انتظار می رود در صورت تداوم روند مزبور و سیاست¬های شرکت های چندملیتی، فرصت¬های شغلی این بخش به تدریج از بین بروند و سایر منابع درآمدی دولت اشغالگر از ناحیه حقوق مالکیت معنوی و مالیات ها نیز به طرز چشمگیری کاهش یابد.
علاوه بر این یک شرکت استارت آپ رو به ترقی برای تداوم فعالیت های خویش به مدیران تولید، حسابداران و مدیران تجاری نیازمند است که این امر بر رشد چرخه اشتغال تاثیرگذار خواهد بود. در مقابل اما یک مرکز تحقیق و توسعه به هیچ یک از متخصصین فوق نیاز نخواهد داشت و تمامی کارکردهای مراکز تحقیق و توسعه نیز در خارج از سرزمین های اشغالی رقم خواهند خورد.

                                                                 نمایندگی شرکت IBM در پتخ تیکواه
5- تله وابستگی
به رغم مزایای پیوند سرمایه گذاری های خارجی با مهندسین و کارآفرینان اسرائیلی، وابستگی متقابل استارت آپ های بومی و شرکت های بزرگ خارجی قادر است تا الگوی «ملت استارت آپ» را با مخاطراتی جدی مواجه سازد. افزایش چشمگیر هزینه¬های مرتبط با اداره شرکت های فناوری های پیشرفته سبب شده تا بسیاری از کارآفرینان بومی رژیم با هدف کاهش هزینه ها اقدام به شناسایی و جذب مهندسین در خارج از سرزمین های اشغالی با هدف کاهش هزینه ها نمایند. در نتیجه تداوم وضعیت مزبور انتظار می رود بسیاری از مهندسان فعال در این حوزه سرزمین های اشغالی را به مقصد کشورهایی چون اوکراین، هندوستان و پرتغال ترک نمایند. همچنین این خطر وجود دارد که مزیت رقابتی رژیم یعنی قوه ابتکار شرکت های استارت آپ اسرائیلی جای خود را به یک مرکز صرفا مهندسی وابسته به خارج دهد که در نتیجه آن ضمن تخریب اکوسیستم صنعت استارت آپ داخلی رژیم، وابستگی رو به تزایدی را به کمپانی¬های خارجی رقم خواهد زد.

در ماه های اخیر کابینه رژیم صهیونیستی با مشاهده مخاطرات ناشی از ورود شرکت های متمول خارجی به صنعت استارت آپ تلاش داشته است تا با قبول تعهد 200 میلیون دلاری، به حمایت از شرکت های فناوری های پیشرفته بومی دست یازد. با این حال آمارها از مهاجرت بخش زیادی از مهندسین و نیروهای متخصص فعال در حوزه صنعت استارت آپ رژیم حکایت دارند. گزارش های اخیر برخی از نشریات سرزمین اشغالی موید آن است که حتی کارکنان حوزه فناوری واحد 8200 ارتش رژیم صهیونیستی به واسطه دریافت پیشنهادهای چشمگیر در مسیر جدایی از ارتش و پیوستن به شرکت های بخش خصوصی و یا مهاجرت به سایر کشورها قرار دارند. بدیهی است که در صورت تداوم وضع موجود چشم انداز پررونق دهه های اخیر این صنعت در سرزمین های اشغالی روندی معکوس به خود خواهد گرفت.

                                                                     ساختمان شرکت اینتل در پتخ تیکواه

منابع پژوهش در دفتر پژوهشکده موجود است